Հենց հայտնի դարձան սեպտեմբերի 17-ին կայացած Երևանի ավագանու ընտրությունների արդյունքները, և ակնհայտ դարձավ, որ Փաշինյանի կուսակցությունը չի ստացել Արցախի «խաղաղ» հանձնման համար անհրաժեշտ վստահության քվեն, Բաքուն լայնածավալ հարձակման է անցել Արցախում առաջնագծի ողջ երկայնքով։
Բաքուն՝ 80 միլիոնանոց Թուրքիայի և 143 միլիոնանոց Ռուսաստանի աջակցությամբ, հարձակվեց 120 հազարանոց փոքր երկրի վրա, որը 9 ամիս լիակատար շրջափակման մեջ է՝ առանց էլեկտրականության, գազի, առողջապահության, վառելիքի, իսկ վերջում՝ նաւ առանց հացի։
Չնայած դրան՝ Արցախի պաշտպանության բանակի ուժերը կատաղի դիմադրություն են ցույց տվել իրենցից 100 անգամ գերազանցող հակառակորդին։ Զինվորների մայրերն ու կանայք էլ հերոսաբար սպասում էին նրանց նկուղներում՝ փորձելով երեխաների ու ծերերի համար հաց ու ջուր գտնել։
Ուղիղ մեկ օր անց ռուսական զորքերը, որոնք ոչ մի կերպ չմիջամտեցին Բաքվի գործողություններին, առաջարկեցին զինադադար՝ ներկայացնելով մի տեքստ, որն ավելի շատ նման էր կապիտուլյացիայի։ Պարզ դարձավ նաև, որ ղարաբաղցիները զանգվածաբար չեն տարհանվի Հայաստան. շրջափակումը պահպանվում է, և ոչ ռուսները, ոչ ադրբեջանցիները չեն պատրաստվում թույլ տալ, որ հայերը հեռանան Ղարաբաղից։ Նրանք համակենտրոնացման ճամբար կստեղծեն, որը ցույց կտան աշխարհին՝ որպես ազգային փոքրամասնությունների ինտեգրման և պաշտպանության օրինակ։
Անմիջապես այն բանից հետո, երբ պարզ դարձավ, որ ղարաբաղցիների զայրացած հոսքերը Երևան չեն հասնի, Նիկոլ Փաշինյանը, ով մի ամբողջ օր չէր երևում, խիզախորեն դուրս եկավ և մեղադրեց Ղարաբաղի ղեկավարությանը և Ռուսաստանին՝ Հայաստանը պատերազմի մեջ ներքաշելու փորձի մեջ, իշխանափոխություն իրականացնելու հեռանկարով:
Դեռ սեպտեմբերի 19-ից առաջ Հայաստանում համառորեն լուրեր էին տարածվում մոտալուտ ռազմական հարձակման մասին, որն իբր «չարամիտները» կօգտագործեն Հայաստանում իշխանությունը տապալելու համար։ «Իշխանափոխության» վարկածն արդարացնելու համար ընտրություններից քիչ առաջ սկսվեց «հակառուսական» քարոզարշավ ։ Սա պետք է օգներ իշխող կուսակցությանը նվաճել արեւմտամետ երեւանցիների ձայները։ Արդեն ընտրությունների օրը Փաշինյանը հայտարարեց, որ չի պատրաստվում «փոխել արտաքին քաղաքական կուրսը»։
Բայց արդեն ուշ էր՝ «արշավը» յուրացրին ռուսները, որոնք սեպտեմբերի 19-ի ստոր հակառամյանական դիրքորոշումը պայմանավորեցին Փաշինյանի «հակառուսական» կեցվածքով։ Ի՞նչ էիք կարծում, որ միայն դուք էք այդքան խորամանկ։ Ոչ, ձեզնից ավելի փորձառու մանիպուլյատորներ կան։
Ինչո՞ւ Բաքվի ներխուժումը տեղի ունեցավ ոչ թե սեպտեմբերի 16-ին, այլ սեպտեմբերի 19-ին։ Պայմանավորվածություն եղե՞լ է Բաքվի և Մոսկվայի հետ «ընտրություններին չխանգարելու մասին»։
Սակայն ձայների հաշվարկից հետո պարզ դարձավ, որ հասարակությունն այլեւս չի վստահում Փաշինյանին, և կարող է տեղի ունենալ բնական իշխանափոխություն։ Եւ Բաքուն և Մոսկվան իրենց խնդիրները որոշեցին լուծել փոքրիկ պատերազմով ու ամեն ինչ որոշեցին առանց Նիկոլի։
«Երբ Փաշինյանը նստեց վարչապետի աթոռին, բայց խորհրդարանը դեռ իրենը չէր, պետք էր այն ցրել և ընտրություններ անցկացնել, Փաշինյանը և Ալիևը հանդիպեցին Դուշանբեում ԱՊՀ գագաթնաժողովում, որտեղ նա առաջարկ արեց Իլհամ Ալիևին և աջակցություն ստացավ նրանից»,- այս մասին Գելա Վասաձեի հետ զրույցում խոսել է Բաքվի քաղաքական գործիչ Ռասիմ Մուսաբեկովը։
Այս բոլոր հինգ տարիները Փաշինյանը պահպանում էր իշխանությունը՝ գրպանից հանելով եւ սփռելով վախեր. սկզբից վախեցնում էր «հների վերադարձով», հետո պատերազմով ու Եռաբլուրով, Ղարաբաղի կորստով և «միութենական պետությունով». Հիմա վախերի պաշարը սպառվել է։ Մոսկվան եւ Բաքուն առանց Նիկոլի էլ են գլուխ հանում։
Նաիրա Հայրումյան