Կալանավորված անձանց թվով Հայաստանը «շատ բարձր» ցուցանիշ գրանցել

Եվրոպայի խորհրդի Խոշտանգումների կանխարգելման կոմիտեն հրապարակել է քրեակատարողական հիմնարկների գերբնակեցմանը և այդ հարցի լուծման ուղիներին վերաբերող տարեկան զեկույցը։ Հայաստանը, ըստ զեկույցի, այս պահին բավականին բարենպաստ դիրքերում է: 2021թ. հունվարի 1-ի դրությամբ՝ 100,000 բնակչության հաշվով Հայաստանում ազատազրկված անձանց թիվը եվրոպական միջին ցուցանիշից «շատ ցածր» է: Այս ցուցանիշով Հայաստանը տեղ է գտել այնպիսի երկրների կողքին, ինչպիսիք են Իռլանդիան, Մեծ Բրիտանիան, Հյուսիսային Իռլանդիան, Շվեյցարիան, Գերմանիան, Շվեդիան, Դանիան, Նորվեգիան:

Ազատազրկված կանանց թվով ևս Հայաստանը «շատ ցածր» հորիզոնականում է: Նույն ցուցանիշն է արձանագրվել նաև օտարերկրացիների ազատազրկման տվյալներով: Փոխարենը «շատ բարձր» ցուցանիշ է գրանցվել կալանավորված այն անձանց թվով, որոնց վերաբերյալ դեռ չի կայացվել վերջնական դատական ակտ: Մասնավորապես, 2011 թ․-ի համեմատ 2021 թ․-ին այդ թիվը նվազել է 52%-ով, մինչդեռ, օրինակ, հարևան Թուրքիայում այդ թիվն աճել է 89,3%-ով, Սերբիայում՝ 1.5%-ով և այլն: Նախորդ տարվա հունվարի 1-ի դրությամբ՝ Հայաստանի քրեակատարողական հիմնարկները նախատեսված են եղել ընդհանուր 5 346 մարդու համար, սակայն, փաստացի անազատության մեջ պահվել է 1 967 մարդ: Այլ կերպ ասած՝ ազատազրկման վայրերը բնակեցված են եղել 36.8%-ով: Սա եվրոպական երկրների համեմատ ցածր ցուցանիշ է: Օրինակ՝ Ադրբեջանում բանտերը զբաղեցված են 85,5%-ով, Վրաստանում՝ 79,2%-ով: Ֆրանսիայում, Հունաստանում ազատազրկման վայրերը գերբնակեցված են, ցուցանիշը կազմում է համապատասխանաբար 103.5% և 111,4%:

2021 թվականին Հայաստանում կատարված հանցագործությունների գերակշիռ մասն ուղղված է եղել սեփականության դեմ, ինչին հաջորդում է կյանքի ու առողջության դեմ կատարված հանցագործությունները,երրորդ տեղում հանրային առողջության դեմ ուղղված հանցագործություններն են։ Համեմատաբար մեծ թիվ են կազմում նաև սեռական բնույթի հանցագործությունները։ ՔԿՀ-ներում հասարակական վերահսկողություն իրականացնող հասարակական դիտորդական խմբի անդամ Հասմիկ Հարությունյանը նշում է, որ թեև վերջին տարիներին ազատազրկվածների թվի կայուն նվազումը ձեռքբերում կարելի է համարել, զուգահեռ դիտարկելով նաև պրոբացիայի ծառայության հուսադրող զարգացումը, այնուամենայնիվ, այստեղ անելիքներ դեռ շատ կան. «ԽԿԿ-ն դրական է գնահատել մեր իշխանությունների որոշումը՝ փակել մի շարք հիմնարկներ, ինչը արդեն տեղի է ունեցել, օրինակ՝ «Կոշ»-ը և «Հրազդան»-ը։ Սակայն, «Նուբարաշեն»-ը և «Գորիս»-ը դեռ կան, որոնք, կարծես, մշտական խնդիր են դարձել։

Այս ՔԿՀ-ներում, թեև համակարգային գերբնակեցում չկա, սակայն «Նուբարաշեն»-ում խցային մակարդակում անձանց թիվը շարունակում է բարձր մնալ, այս խնդիրն իսպառ վերացած չէ։ Պետության քաղաքականությունը պիտի լինի պահպանել նվազած քանակը, զարգացնել պրոբացիայի ծառայությունը որպես ազատազրկման այլընտրանք ու վերացնել վատ պայմաններով հիմնարկները»,- նշեց Հարությունյանը։

Զեկույցում անդրադարձ է կատարվել նաև ազատազրկման ժամկետներին: 2021 թ․-ի հունվարի 1-ի դրությամբ՝ Հայաստանում գերակշռել են 5-10 տարի ժամկետով ազատազրկումները: 1053 դատապարտյալից 371-ը ազատազրկվել է 5-10 տարի ժամկետով, փոխարենը 1-3 տարի ժամկետով ազատազրկվել է 141 մարդ, իսկ մինչև 1 տարի ժամկետով՝ 12 մարդ: Գրեթե նույն պատկերն է Վրաստանում: Իսկ Ադրբեջանում գերակշռել են 3-5 տարի ժամկետով ազատազրկումները։