Նոյեմբերի 16-ին մենք բավականին մեծ թվով զոհեր ենք ունեցել. Անդրիաս Ղուկասյան

Հարցազրույց քաղաքագետ Անդրիաս Ղուկասյանի հետ

Պարոն Ղուկասյան, Նիկոլ Փաշինյանը տեղեկացրեց, որ ՌԴ Պաշտպանության նախարարությունը Երեւանին սահմանների դեմարկացիայի եւ դելիմիտացիայի աշխատանքերի նախապատրաստական փուլի մեկնարկի վերաբերյալ առաջարկներ է արել: Ի՞նչ առաջարկների մասին է խոսքը:

-Ադրբեբեջանը եւ Ռուաստանը առաջարկում են Հայաստանին ամեն եղանակով շրջանցել ԵԱՀԿ ՄԽ-ի հովանու ներքո իրականացվող քննարկումները: Այդ առաջարկը դրանով է պայմանավորված: Հասկանալի է՝ բոլոր խնդիրները կարող են լուծվել  ԵԱՀԿ ՄԽ-ի համալիր լուծումների տարբերակով: Ադրբեջանի ցանկությունն է, որին սատար են կանգնում Թուրքիան եւ Ռուսաստանը, տրոհել այդ բոլոր հարցերը, թողնել Արցախի հարցն այդ շրջանակից դուրս, իսկ Հայաստանին հարկադրել համաձայնագիր ՄԽ-ի ֆորմատից դուրս: Այս տարբերակի հետ ԱՄՆ-ն ու Ֆրանսիան համաձայն չեն:

Դեմարկացիայի եւ դելիմիտացիայի գործընթացը կվերականգնի Հայաստանի տարածքային ամբողջականությունը: Այսօր ԱԺ-ում նման հայտարարություն արեց Արտաքին հարաբերությունների մշտական հանձնաժողովի նախագահ Էդուարդ Աղաջանյանը:

-Չեմ կարծում, որ այդ գործընթացը կարող է լինել երկու պետության միջեւ, որոնք գտնվում են պատերազմական վիճակում: Որպեսզի ՀՀ-ի եւ Ադրբեջանի միջեւ միջազգային պայմանագիր կնքվի առաջին հերթին հարկավոր է, որ կնքվի խաղաղության պայմանագիր, որը չի կարող կնքվել հատվածական՝ դուրս թողնելով Արցախի ճգնաժամի կարգավորման հարցերը:

Ադրբեջանը, Թուրքիան, Ռուսաստանը փորձում են տարբերակներ գտնել որպեսզի շրջանցեն ԵԱՀԿ ՄԽ-ի դիրքորոշումը եւ գտնել մի տարբերակ այդ հաշտության պայմանագիրը կնքնելու համար, ինչին ՀՀ-ն պատրաստ է, ՀՀ իշխանությունները համաձայնություն են տվել՝ թողնել Արցախի խնդիրն առանձին եւ հաշտության պայմանագիր կնքել:

Նիկոլ Փաշինյանը տեղեկացրեց, որ դեմարկացիայի եւ դելիմիտացիայի նախապատրաստական փուլի առաջարկները Մոսկվայից իջեցված, Հայաստանի համար ընդունելի են: Սրան այժմ ի՞նչ է հաջորդելու:

-Սա դրական չի ընկալվելու ԱՄՆ-ի եւ Ֆրանսիայի կողմից: Տեսանք, որ այս ռազմական գործողությունների հետ կապված Արեւմուտքը կոշտ դիրքորոշում ունի Ադրբեջանի եւ Հայաստանի նկատմամաբ: Այսօր չկա վստահություն Հայաստանի իշխանությունների նկատմամաբ ԱՄՆ-ի եւ Ֆրանսիայի կողմից, բոլորն էլ տեսնում են՝ Հայաստանը պատրաստ է սպասարկել Ադրբեջանի, Թուրքիայի եւ Ռուսաստանի առաջ բերած օրակարգը:

Իսկ ինչու՞ այդ առաջարկների մասին չի հայտարարվում:

-Շուտով կհայտարարվի: Քանի դեռ դրանք բանակցությունների սեղանին են դրանք չեն հրապարակվի: Դա Հայաստանի խնդրանքն է, որ չհրապարակվի, որովհետեւ Հայաստանի իշխանությունների պահվածքը ակնհայտորեն պարզ կդառնան եւ կերեւա, որ Հայաստանը Արցախյան հարցի կարգավորմանը եւս մոտենում է ապակառուցողական դիրքերից:

Պարոն Ղուկասյան, նոյեմբերի 16-ի  մեկօրյա պատերազմի նպատակը ո՞րն էր:

-Նպատակն էր ձախողել ԵԱՀԿ ՄԽ-ի փարիզյան հանդիպման արդյունքները: Բնականաբար չստացվեց, ըստ էության, մենք կլսենք ԱՄՆ-ի սենատի բանաձեւի քննարկման արդյունքերը, որը նախատեսում է պատժամիջոցներ Թուրքիայի եւ Ադրբեջանի նկատմամաբ՝ կապված 44-օրյա պատերազմի հետ, ռազմական հանցագործությունների հետ, որոնք որ առաջացել են ագրեսիայի արդյունքում:

Մենք առ այսօր չգիտենք, թե քանի վիրավոր ունենք, քանի զոհ, քանի գերի եւ ինչ դիրքային կորուստներ ենք ունեցել: Ինչու՞:

Այդ բախման արդյունքում հրապարակված փաստերից կարող ենք ենթադրել, որ մենք բավականին մեծ զոհեր ենք ունեցել: Սա եթե հրապարակեն, ապա բանակի եւ իշխանությունների համար բացասական կլինի, դրա համար աստիճանաբար են հայտնում: Սկզբից ասեցին մեկ հոգի, այսօր ասացին վեց զոհի մասին: Այս ցավալի ցուցակը դեռեւս լրանալու է:

Երեւանը հայտնեց, որ Մոսկվայից 1997 թվականին կնքված «Բարեկամության և փոխօգնության մասին» հայ-ռուսական համաձայնագրի դրույթների համաձայն ռազմական օգնություն են խնդրելու, բայց առայժմ հայտնի չէ՝ գրավոր ընթացակարգով դիմե՞լ են, թե՞ ոչ:

Ռուսաստանը ոչ մի պատասխանատվություն չի կրում հրադադարի խախտումների վերաբերյալ եւ տեսնում ենք, որ ՌԴ-ն երբեք չի դատապարտում որեւէ կողմին հրադադարը խախատելու վերաբերյալ: Ադրբեջանը երբ ուզում, ինչ ուզում անում եւ ՌԴ-ի կողմից դա չի դատապարտվում: ՌԴ-ն նորմալ է համարում, որ մի քանի տասնյակ հայ մարդ է զոհվել այս ընթացքում: ՌԴ նախագահի, ԱԳ նախարարի  հայտարարությունները վկայում են , որ արտառոց ոչինչ չկա: Նույնն էլ այս ռազմական բախման ժամանակ տեսանք, որ ՌԴ գործողությունները որեւէ կերպ չազդեցին, ոչ ռազմական բախման ի սկզբանե կանխմանը, ոչ պատասխանատու կողմին կարգի հրավիրելուն, ոչ մի առումով այն պարտավորությունը, որ որպես միջնորդ ունի, չի անում:

Նարեկ Կիրակոսյան