Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև «խաղաղության համաձայնագրի» տեքստը համաձայնեցնելուց հետո կողմերը մարտի 13-ին հայտարարություն են տարածել։ Երևանն անմիջապես առաջարկեց քննարկել ստորագրման ժամկետն ու վայրը, սակայն Բաքուն չարձագանքեց ոչ միայն այս, այլև Երևանի մյուս բոլոր «կառուցողական» առաջարկներին։ Վերջին 5 օրվա ընթացքում Բաքուն նոր ու հին պահանջների մի ամբողջ «վագոն» է հնչեցրել, իսկ վերջին մի քանի օրվա ընթացքում 9 անգամ հայտնել է Հայաստանի կողմից իբր կրակ բացելու մասին։
Պաշտոնական Երևանի տոնայնությունը ակնհայտ նյարդային է՝ «լավագույն» առաջարկություններին Բաքուն չի պատասխանում, հակառակը՝ պնդում է իր պահանջները, որոնցից մեկը Հայաստանի Սահմանադրությունը փոխելն է, ավելի ճիշտ՝ Անկախության հռչակագրին հղումը վերացնելը։
Փաշինյանի կառավարությունը դրան էլ է համաձայն, բայց Սահմանադրության փոփոխության համար ժամանակ և մեծամասնություն է պետք, որը չկա։
Մարտի 18-ին ԱԺ-ում լրագրողների հետ զրույցում արդարադատության նախարար Սրբուհի Գալյանը ասաց. «Խաղաղությունը և խաղաղության պայմանագիրը և խաղաղությանը միտված հարաբերությունները չվտանգող Սահմանադրության մասին է խոսքը»: Այսինքն՝ նոր Սահմանադրությունը չպիտի հակասի «խաղաղության պայմանագրին»։
Նա միևնույն ժամանակ նշեց, որ չի կարծում, թե գործող Սահմանադրությունը դրան խանգարում է և հավելեց, որ Սահմանադրության միակ տերը ժողովուրդն է և ժողովուրդն է ընտրելու ունենա՞լ X Սահմանադրություն, թե՝ չունենալ:
Բայց «մենք պետք է որոշակի դեպքերում հարմարվենք նոր իրականություններին»։ Նա ընդգծեց, որ Սահմանադրության անփոխոխելի դրույթների բովանդակությունը, իմաստը փոփոխման ենթակա չէ։ Ինչ վերաբերում է նախաբանի փոփոխությանը, նախարարն ասաց, որ դեռ քննարկման փուլում է:
Այսինքն՝ Սահմանադրության մասին Բաքվի պահանջը «քննարկման փուլում» է, և Հայաստանը կարող է հրաժարվել Անկախության հռչակագրից, ինչը հավասարազոր կլինի Երրորդ հանրապետության ինքնալուծարմանը։
Արդյո՞ք Բաքվի համար բավական կլինի Փաշինյանի խոստումը, որ ստորագրվելիք փաստաթուղթը ավելի բարձր իրավական ուժ կունենա, քան Սահմանադրությունը։
Որպեսզի ՔՊ-ն ստիպված չլինի մտնել խորհրդարան՝ Սահմանադրությունը փոխելու առաջարկով, պաշտոնական Երևանը առաջարկում է Բաքվին օր առաջ ստորագրել «խաղաղության պայմանագիրը», որը, փաստորեն, ավտոմատ ձևով կչեղարկի Սահմանադրությունը։
Բայց Քաղացիական պայմանագիրը բավական ձայն ունի՞ վավերացնելու ստորագրվելիք փաստաթուղթը։
Վերլուծաբանները նկատել են, որ «խաղաղության պայմանագիրը» մի պահ վերածվել է «համաձայնագրի», ինչը իջեցրել է փաստաթղթի կարգավիճակը։ Հնարավոր է, դա արվել է, որպեսզի փաստաթուղթը ենթակա չլինի վավերացման խորհրդարանում։
Սահմանադրական մեծամասնության համար ՔՊ-ն պետք է ունենա 72 ձայն, բայց ունի միայն 71։ Իսկ ՔՊ խմբակցությունից Հովիկ Աղազարյանի և Հակոբ Ասլանյանի դուրս գալուց հետո այդ թիվն ավելի է քչացել։ Պատահական չէ, որ Աղազարյանին փորձում են զրկել մանդատից, որ նրա տեղը ավելի «լավ» քպ-ական նշանակեն։ Չ՞է որ նույնիսկ «համաձայնագիրը» կարող է ենթակա լինի վավերացման։ Նայած, թե ոնց այն կընթերցվի։
Ըստ «Միջազգային պայմանագրերի մասին» ՀՀ օրենքի՝ միջազգային պայմանագիր է համարվում` Հայաստանի Հանրապետության և պայմանավորվող մյուս կողմի (կողմերի) միջև մեկ փաստաթղթի կամ փոխկապակցված և միմյանցից անբաժանելի մեկից ավելի փաստաթղթերի տեսքով գրավոր ձևակերպված և միջազգային հանրային իրավունքով կարգավորվող համաձայնություն՝ անկախ դրա անվանումից։ Այսինքն՝ «համաձայնագիրը» նույնպես պետք է անցնի վավերացում։
Նաիրա Հայրումյան
