Հայաստանի արդարադատության նորաթուխ նախարար Սրբուհի Գալյանը հայտարարել է, որ նոր Սահմանադրության տեքստը պետք է պատրաստ լինի մինչև 2026 թվականի ընտրությունները, և այս տեքստի վրա աշխատանքներն արդեն տարվում են։ Նա չբացառեց, որ նոր տեքստում հղում չի լինի Հայաստանի Անկախության Հռչակագրին, որն իր հերթին հիշատակում է 1989 թվականի դեկտեմբերի 1-ի որոշումը Արցախի և Հայաստանի վերամիավորման մասին, ինչպես նաև Ցեղասպանության միջազգային ճանաչման անսասան ձգտումը։
Հիշեցնենք, որ արդարադատության նախկին նախարար Գրիգորի Մինասյանը հանկարծակի դարձավ ոչ ցանկալի, երբ հայտարարեց, որ նոր Սահմանադրությունը չի կարող ընդունվել մինչև 2027 թվականը։
Մի քանի օր առաջ Ադրբեջանի խորհրդարանի փոխնախագահ Զիյաֆեթ Ասկերովը 17-կետանոց խաղաղության պայմանագրի չհամաձայնեցված միանգամայն այլ երկու դրույթ էր նշել, թե դրանցից մեկը վերաբերում է Հայաստանի Սահմանադրության փոփոխությանը, մյուսը՝ «Զանգեզուրի միջանցքին»։
Այս տեղեկությունն ի սկզբանե հերքել էր Հայաստանի Անվտանգության խորհրդի քարտուղար Արմեն Գրիգորյանը, իսկ պետական այլ պաշտոնյաներ դեմքի խելոք արտահայտությամբ հերքում էին, որ Սահմանադրությունը փոխվում է ոչ Ալիևի պահանջով։ Իսկ եվրաինտեգրման խորհրդարանական հանձնաժողովի նախագահ Արման Էղոյանը նույնիսկ հայտարարեց, որ Բաքուն միտումնավոր է նման հայտարարություններ անում՝ Հայաստանում նոր Սահմանադրության ընդունումը խաթարելու համար։ Ամենագետ Դանիել Իոննիսյանը, սակայն, ակնարկեց, որ սահմանադրական հանրաքվեն կարող է չկայանալ։
Հայաստանի Սահմանադրության փոփոխությունը պետք է դառնա Փաշինյանի «իրական Հայաստանի» քաղաքականության տրամաբանական շարունակությունը եւ պսակը։ Այդ գաղափարախոսությունը նա փորձում է առաջ տանել 2022 թվականին Պրահայի գագաթնաժողովում «Արցախը Ադրբեջանի կազմում ճանաչելուց» հետո։ Շառլ Միշելի և Մակրոնի մասնակցությամբ այս գագաթնաժողովից հետո «պարզվեց», որ Արցախի նկատմամբ Բաքվի իրավասությունը հազիվ «հաստատող» միակ փաստաթուղթը՝ ԱՊՀ ստեղծման մասին Ալմա-Աթայի հռչակագիրն է։ Իբր, այն ժամանակ նախկին խորհրդային հանրապետությունները ճանաչել են իրենց վարչական սահմանները որպես պետական սահմաններ։
Սակայն Շառլ Միշելը և Մակրոնը առաջ են քաշել Ալմա-Աթայի հռչակագիրը ուկրաինական ճգնաժամի համատեքստում. ԱՄՆ-ում դեմոկրատ Բայդենի նախագահության ժամանակ ասվում էր, որ Ռուսաստանը պետք է վերադառնա 1991 թվականի սահմաններին, ներառյալ Ղրիմի վերադարձը: Եվ այս համատեքստում քննարկվում էր Ալմա-Աթայի հռչակագիրը։
Սակայն Դոնալդ Թրամփի պաշտոնավարումից հետո պարզ դարձավ, որ ուկրաինական ճգնաժամը չի լուծվի Ալմա-Աթայի հռչակագրի համաձայն։ Եվ հռչակագիրը ինքնաբերաբար կորցրեց իր նշանակությունը նաև Հայաստանի համար։
Այնուամենայնիվ, Բաքուն և Անկարան պնդում են, որ Հայաստանը ընդունի Սահմանադրություն, որը կճանաչի 1918-21 և 2020-2023 թվականների ռուս-թուրքական գործարքով սահմանված սահմանները։ Խոսքը ոչ միայն Ադրբեջանի, այլ Թուրքիայի հետ Հայաստանի սահմանների մասին է։ Թուրքիայի հետ սահմանների հարցը կապված է ոչ այնքան Հայաստանի, որքան 1915 թվականի ցեղասպանության և Կարսի պայմանագրի արդյունքում առաջացած հայկական սփյուռքի իրավունքների հետ։
Վերջին ամիսներին Նիկոլ Փաշինյանն այցելել է ԱՄՆ, Ֆրանսիա և Շվեյցարիա, որտեղ հանդիպել է հայ համայնքի ներկայացուցիչների հետ, սակայն սփյուռքի հիմնական կազմակերպությունները մերժել են «իրական Հայաստանի» նրա գաղափարախոսությունը, այն է՝ հայկական իրավունքներից և շահերից հրաժարումը։
Ավելին՝ Ազգային երեք հիմնական կուսակցությունները հայտարարություն են տարածել․ «Փետրուար 12, 2025-ի երեկոյեան, ՀՅԴ-ի Կլենտէյլի կեդրոնատեղիին մէջ, ՍԴՀԿ-ի, ՀՅԴ-ի եւ ՌԱԿ-ի Արեւմտեան Ամերիկայի ղեկավարութեանց ներկայացուցիչները ունեցան երկժամեայ հանդիպում մը:
Հանդիպման ընթացքին շեշտը դրուեցաւ Հայոց Ցեղասպանութեան ճանաչումն ու յատուցումը յաւելեալ թափով ու առանց վարանումի կամ ընկրկումի հետապնդելուն, Արցախահայութեան իր հայրենիք վերադարձի իրաւունքը ապահովելուն, Պաքուի մէջ գերեվարուած Արցախի ղեկավարութեան և այլ արցախահայ քաղբանտարկեալներու ազատ արձակման, ինչպէս նաեւ ի հեճուկս մեր առջեւ ցցուած բոլոր դժուարութեանց, մեր անկախ հայրենի պետականութեան առաւելագոյն ուժերու լարումով և նպատակասլաց աշխատանքով նեցուկ կանգնելուն վրայ։ Ցեղասպան Թուրքիոյ և անոր գործընկեր Ազրպէյճանի հայաջինջ քաղաքականութիւնը կը մնայ առկայ նաե՛ւ այսօր:
Արդ, մեր կոչն է բոլորին համախմբուիլ մեր ազգային ու միութենական կառոյցներուն շուրջ, կարչած մնալ ազգային պահանջատիրութեան, արժէքներուն և մեր իրաւունքներուն, ու մասնակցութիւն բերել ազգի անվտանգութեան և բարօրութեան օգտին համար»:
Վերադառնալուց հետո Փաշինյանը հայտարարեց, որ մինչև մայիս կփորձի հայ ժողովրդին համոզել, որ իր ներկայացրած «գաղափարախոսությունը»՝ Հայկական պետականության գոյտևման միակ տարբերակն է։ Եւ որպես դրա անդառնալի «ամրագրում» պետք է ընդունել նոր Սահմանադրություն։
Թե ինչ կլինի, եթե նոր Սահմանադրություն չընդունվի, պարզ չէ։ Արդյո՞ք խոսքը Հայաստանին սպառնացող վտանգի մասին է, թե՞ Փաշինյանի իշխանությանը։
Հիշեցնենք, որ աշխարհի ոչ մի երկիր և ոչ մի միջազգային կազմակերպություն երբևէ խնդիր չի տեսել ՀՀ Սահմանադրության մեջ եւ չի պահանջել այն փոխել։
Նաիրա Հայրումյան
