Աշխատանքի և սոցիալական հարցերի խորհրդարանական հանձնաժողովի նիստում, որտեղ քննարկվել է «Զինվորական ծառայության և զինծառայողի կարգավիճակի մասին» օրենքում փոփոխությունների նախագիծը, հայտնի է դարձել, որ այն զինծառայողներին, ում հերոսի կոչում կամ «Մարտական խաչ» շքանշան է շնորհվել Արցախի Հանրապետության նախագահի կողմից, Հայաստանում հավելավճար չեն ստանա։
Այսինքն՝ ՀՀ նախագահի կողմից շնորհված «Արցախի հերոս» և «Մարտական խաչ» շքանշանակիրները կստանան հավելավճար, իսկ Արցախի նախագահի հրամանագրով պարգևատրվածները՝ ոչ։
Կարո՞ղ է մեկ ազգ ունենալ տարբեր հերոսներ: Արդյո՞ք 1991-94, 2016, 2020 թվականների պատերազմների ժամանակ հայության հաղթանակում մեծ ներդրում ունեցած արցախցին ազգային հերոս է։ Արդյո՞ք սա տեղավորվում է Հայաստանի ներկայիս իշխանության քաղաքական պարադիգմի մեջ, որն անվանում է «Ղարաբաղ Ադրբեջան», ասում է, որ Հայաստանը տարածքային պահանջներ չունի իր հարևանների նկատմամբ, պատրաստ է ճանաչել Ադրբեջանի և Թուրքիայի ամբողջականությունը, և որի հիմնական թշնամիները Հայաստանում «ոթչմիթիզհողականներն» են? /Թեև Թուրքիայի և Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականությունն այնքան կասկածելի է, որ նրանք իրենք են խնդրում, որ Հայաստանը ճանաչի այդ ամբողջականությունը/։
Բայց եթե Հայաստանին պետք չեն Ղարաբաղը, Նախիջևանը, Կարսը և այլ տարածքներ, եթե իշխանության հիմնական նպատակն է՝ ամեն գնով, նույնիսկ պետության կորստի գնով խուսափել պատերազմից, ապա հանուն այդ պետությանը եւ հողին իրենց կյանքը զոհաբերելու պատրաստակամ հայերին Հայաստանի իշխանությունը պետք է համարի կործանարար և հակապետական։ Ավելին, Նիկոլ Փաշինյանը և նրա կինը բազմիցս ասել են, որ այս մարդկանց զոհաբերությունն անիմաստ էր։ Վերջերս Փաշինյանը հայտարարեց, որ 1996 թվականից ի վեր Ղարաբաղի հարցը հօգուտ հայերի լուծելը ոչ մի շանս չուներ, այսինքն՝ մարդիկ ուղակի վատնում են իրենց կյանքը, առողջությունն ու ապագան։
30 տարի շարունակ Արցախի բնակչությունը ողջ հայ ժողովրդի աջակցությամբ պաշտպանել են հայոց հողը, պետությունը՝ Հայաստանը դարձնելով տարածաշրջանի անվտանգության հիմնական գործոնը։ Հայաստանի ներկայիս իշխանությունն իր առաջնահերթ խնդիրն է համարում Հայաստանի վերափոխումը տնտեսական և լոգիստիկ գործոնի՝ անտեսելով անվտանգությունն ու տարածքները։
Այս ֆոնի վրա սեպտեմբերի 19-ին և դրանից հետո Արցախում տեղի ունեցածը Հայաստանի իշխանության կողմից չի ընկալվում որպես պարտություն հայ ժողովրդի ազգային-ազատագրական պայքարում, ինչը նշանակում է, որ այս պայքարում զոհվածները ոչ թե ազգային հերոսներ են, այլ մարդիկ, ովքեր անիմաստ կյանք են տվել։ Նույնիսկ թոշակի չեն արժանացել։
Հայաստանի կառավարությունը պետք է հատուկ կարգավիճակ և ֆինանսական աջակցություն ցուցաբերի 2023 թվականի սեպտեմբերին Արցախում զոհվածների, վիրավորների և անհայտ կորածների բոլոր անհատներին և ընտանիքներին՝ հարգելով 44-օրյա պատերազմի սկզբունքը։ Այս մասին ֆեյսբուքյան իր էջում գրել է Արցախի նախկին պետնախարար Արտակ Բեգլարյանը։
Նրա խոսքով՝ սեպտեմբերի 19-20-ին տեղի ունեցած ագրեսիայի արդյունքում գրանցվել է մոտ 230 զոհ, որից առնվազն 19-ը խաղաղ բնակիչներ են, այդ թվում՝ 6 երեխա։ Իսկ վառելիքի պահեստում տեղի ունեցած պայթյունի հետեւանքով, ըստ ՆԳՆ-ի վերջին տվյալների, զոհվել է մոտ 220 մարդ։ ՀՀ քննչական կոմիտեի վերջին հրապարակման համաձայն՝ ագրեսիայի հետևանքով անհետ կորածների թիվը կազմում է 42 մարդ, որոնցից 12-ը քաղաքացիական անձինք են։ Իսկ անհետ կորածների թիվը, ըստ ՆԳՆ-ի, պայթյունի հետեւանքով մոտ 50 է։
Ռազմական գործողությունների ընթացքում զոհված, վիրավորված և անհայտ կորած զինծառայողների կարգավիճակի և նրանց ընտանիքների սոցիալական երաշխիքների հարցը լուծվում է Զինվորների ապահովագրության ազգային հիմնադրամի միջոցով (1000+): Բայց ագրեսիայի հետևանքով զոհված, վիրավորված և անհայտ կորած քաղաքացիական անձինք և նրանց ընտանիքները, ինչպես նաև պայթյունի հետևանքով զոհված, վիրավորված և անհետ կորած բոլոր անձինք (ներառյալ զինվորականները), և նրանց ընտանիքները դեռևս որևէ կարգավիճակ չեն ստացել, ոչ մի ֆինանսական աջակցություն, ասում է Արտակ Բեգլարյանը։ «Պետք է քննարկել պայթյունի հետևանքով զոհված զինծառայողներին Զինվորների ապահովագրության ազգային հիմնադրամի շահառուներ դարձնելու հնարավորությունը, քանի որ պայթյունը տեղի է ունեցել ռազմական օբյեկտում», ասել է նա։
Հիշեցնենք, որ Զինվորների ապահովագրության հիմնադրամը ստեղծվել է 2017 թվականին՝ հայրենիքը պաշտպանելիս զոհված, անհայտ կորած և 1-ին և 2-րդ կարգի հաշմանդամություն ստացած զինծառայողների, ինչպես նաև զինծառայողների սոցիալական բարեկեցությունը ապահովելու համար կայուն և հավասար ապահովագրական փոխհատուցում տրամադրելու համար։
Հիմնադրամի միջոցները գոյանում են Հայաստանում և Արցախում եկամուտ ստացող անձանց ամսական պարտադիր վճարումների, ինչպես նաև սփյուռքից ստացվող կամավոր նվիրատվությունների միջոցով։
Նաիրա Հայրումյան