Դադարեցնել իրավապաշտպան Սաշիկ Սուլթանյանի նկատմամբ քրեական հետապնդումը

2020 թ. հոկտեմբերի 3-ին ՀՀ նախկին ոստիկանապետի նախկին խորհրդական Նարեկ Մալյանի հաղորդման հիման վրա Ազգային անվտանգության ծառայությունն ազգամիջյան թշնամանքի հարուցման հատկանիշներով (Քր․ Օր հոդված 226, մաս 2, կետ 1) քրեական հետապնդում սկսեց իրավապաշտպան՝ Մարդու իրավունքների եզդիական կենտրոնի հիմնադիր նախագահ, Սաշիկ Սուլթանյանի նկատմամբ։ Այս հաղորդումը իրավապաշտպան կազմակերպությունների և Բաց հասարակության հիմնադրամներ Հայաստանի դեմ իրականացվող ագրեսիվ ու նպատակային արշավի մի մաս էր, որի «էստաֆետան» փաստորեն ընդունեցին ՀՀ Ազգային անվտանգության ծառայությունն ու ՀՀ Գլխավոր դատախազությունը։

Սաշիկ Սուլթանյանի և նրա գործընկերների հեռախոսազրույցների գաղտնալսումը, գրասենյակի և բնակարանների խուզարկությունները, ողջ գիշեր տևող հարցաքննությունները, ունեզրկումների զոհ հանդիսացող անձանցից ցուցմունքների կորզումը և լեզվահոգեբանական փորձաքննությունը մեղադրող կողմին պարոն Սուլթանյանի դեմ որևէ լուրջ ապացույց չտրամադրեցին: Շուրջ 7 ամիս շարունակվող դատաքննության ընթացքում մեղադրող դատախազը դեռևս չի ներկայացրել որևէ ապացույց, որ Սաշիկ Սուլթանյանը, եզդի փոքրամասնության նկատմամբ Հայաստանի Հանրապետությունում առկա խտրականության մասին խոսելով, հարուցել է ազգամիջյան թշնամանք։ Եւ պատճառը մեկն է՝ խտրականության մասին բարձրաձայնող իրավապաշտպանի խոսքը չի հանդիսանում «ատելություն, խտրականություն, անհանդուրժողականություն կամ թշնամանք» հրահրող խոսք: Դատարանում մեղադրող դատախազի կողմից ներկայացվող բոլոր նյութերը վերաբերում են կամ Սաշիկ Սուլթանյանի իրավապաշտպան գործունեությանը, կամ հանդիսանում են անձնական հեռախոսազրույցների գաղտնալսման ձայնագրություն և որևէ կերպ չեն հիմնավորում, թե ինչպես է Սուլթանյանը հարուցել թշնամանք, որն է եղել հնարավոր դրդապատճառը կամ նպատակը և ինչպիսի ազդեցություն է ունեցել նրա խոսքը լսարանի վրա։

Չունենալով Սուլթանյանի մեղավորության որևէ ապացույց՝ դատախազը պնդում է՝ իբր բարձրաձայնվող խտրականության դեպքերը չեն համապատասխանում իրականությանը: Պետությունը ներկայացնող ուժային կառույցները, քողարկված հանցագործությունների հանգամանքները բացահայտելու և պատժելու փոխարեն, փաստացի մերժում են դրանց իրական լինելը և հետապնդում բարձրաձայնողին: Ընդհանրապես խտրականության մասին բարձրաձայնման առնչությամբ քրեական հետապնդումը ուղղակիորեն հակասում է ՀՀ Սահմանադրությամբ երաշխավորված խտրականության արգելքին և ինքնին պետական ապարատի կողմից իրականացվող տուժածի մեղադրանքի վառ օրինակ է:

Իրավապաշտպան Սաշիկ Սուլթանյանի նկատմամբ հետապնդման անթույլատրելիության մասին բարձրաձայնել են միջազգային իրավապաշտպան կազմակերպությունները, ԵԽ մարդու իրավունքների հանձնակատարը և ՄԱԿ-ի ազգային փոքրամասնությունների հարցերով հատուկ փորձագետները, ինչպես նաև ազգությամբ եզդի և հայ իրավապաշտպանները Հայաստանում։ Այս անհիմն քրեական հետապնդումը կասկածի տակ է դնում Հայաստանի Հանրապետությունում մարդու իրավունքների պաշտպանության երաշխիքների մասին ՀՀ իշխանությունների հավաստիացումները և ՀՀ Դատախազությունը պարտավոր է հրաժարվել մարդու իրավունքների կոպիտ խախտմանը հանգեցնող վարքագծից, որով լուրջ հարված է հասցնում Հայաստանի հեղինակությանը՝ որպես ժողովրդավարական պետություն։

2022 թ․ հուլիսի 1-ից ուժի մեջ է մտնում Քրեական նոր օրենսգիրքը և առաջադրված մեղադրանքը ենթադրաբար պիտի վերաորակավորվի։ Քրեական օրենսգրքի նոր 329-րդ հոդվածը սահմանում է պատասխանատվություն՝ ատելություն, խտրականություն, անհանդուրժողականություն կամ թշնամանք հրահրելուն կամ քարոզելուն ուղղված հրապարակային խոսքի, ինչպես նաև այդ նպատակով նյութեր կամ առարկաներ տարածելու համար։

Հաշվի առնելով, որ քրեական գործի նյութերում և դատարանին ներկայացված փաստերում, որևէ կերպ չի հիմնավորվում, որ Սուլթանյանի հարցազրույցը ուղղված է եղել ատելություն, խտրականություն, անհանդուրժողականություն կամ թշնամանք հրահրելուն կամ քարոզելուն, ՀՀ գլխավոր դատախազությանը հորդորում ենք՝   մեղադրանքը վերաորակելու փոխարեն՝ հրաժարվել անհիմն մեղադրանքից:

Հելսինկյան քաղաքացիական ասամբլեայի Վանաձորի գրասենյակ